Christmas Market – Noel Pazarları
Başta Avrupa ülkeleri başta olmak üzere dünyanın çeşitli yerlerinde kurulan bu pazarların başlangıcı 1298 yılında Viyana’da, kralın vatandaşlara Aralık ayında “Krippenmarkt” adlı bir pazar kurmasına izin vermesiyle başlar. Günümüz Noel pazarlarının ilkinin 1384′ de Almanya’nın Bautzen şehrinde kurulduğu bilinmekte. Eskiden azizlere özel kutlanan günlerde insanlar birbirleriyle hediye verirlermiş. 16. yy’ da Alman protestan reformcu Martin Luther, bu günler yerine Hz. İsa’nın doğduğu günün hediyeleşmenin daha uygun olacağı görüşünü savunmuş. O zamandan beri de Noel pazarları bugünkü yerini almış durumda.
Hristiyanların Hz. İsa’nın doğumunu kutladıkları Noel (Christmas) 25 Aralık’ a tekabül ediyor. 24 Aralık’ a da Noel Arifesi ya da Christmas Eve denir. Noel gününden önceki 4 haftaya tekabül eden döneme de “Advent” denmekte.
Noel pazarları da genelde Kasım ayının sonlarında, Advent döneminin başlarında kuruluyor ve Neol Arifesi’ne kadar açık oluyor. Bununla beraber Strasbourg, Colmar gibi bazı şehirlerde bu pazarlar 30-31 Aralık’a kadar açık kalıyor. Genelde ; kasım ayı son haftası başlar, aralık ayı son haftasına kadar sürer.
Noel pazarları özellikle Fransa ve Almanya’da oldukça popüler. Çoğunlukla şehir merkezlerindeki geniş meydan ve caddelere kurulan pazarlarda süslü, rengarenk kulübelerde hediyelik eşya, yerel yiyecek ve içecekler, takı, süs eşyası, giyecek, biblo ve ev yapımı yılbaşı süsleri gibi çeşitli ürünler sergilenip satılıyor. Buralarda zaman zaman da, mini konserler, gösteriler ve çeşitli etkinlikler de pazarlara renk katmakta.Noel pazarlarında her türlü atıştırmalık bulunuyor. Tatlısından tuzlusuna çeşit çeşit yöresel hamur işleri, tarçınlı kurabiyeler, şekerle ve tarçınla kavrulan bademler, kestane, krep ve daha fazlası.
Almanların Noel pazarlarında en çok tükettiği içecek ise Glühwein dedikleri tarçınlı, baharatlı sıcak şarap.
Noel pazarları ile ünlü Avrupa kentleri ;
1) Tallinna Jõuluturg : Tallinn – Estonya
2) Budapesti Adventi : Budapeşte – Macaristan
3) Marché de Noël de Strasbourg : Strasbourg – Fransa
4) Wiener Christkindlmarkt : Viyana – Avusturya
5) Nürnberg Christkindlesmarkt : Nürnberg – Almanya
6) Erfurter Weihnachtsmarkt : Erfurt – Almanya
7) Poznań Bethlehem: Poznań – Polonya
8) Plaisirs D’Hiver / Winterpret: Brüksel – Belçika
9) Aachener Weihnachtsmarkt : Aachen – Almanya
10) Trhy Praha : Prag – Çek Cumhuriyeti
11) Târgul De Crăciun Cluj-Napoca : Cluj – Romanya
Almanlar için Christmas zamanı başka bir özel! Almanya bu kutlamaları daha coşkulu, daha ciddi, çok renkli ve uzun uzun yapmakta. Almanya’da her yıl 1500’ü büyük olmak üzere, irili ufaklı 2 bin 500’den fazla Noel pazarı kuruluyor. Bu pazarların miladı 14. yüzyıla uzanmakta.Yalnızca Münih’te 20′ den fazla Noel pazarı kuruluyor.
Almanların deyişiyle “Christkindlmarkt” veya Weihnachtsmarkt (noel pazarı) Kasım sonu başlayıp, Aralık 24’e kadar süren zaman aralığında kurulan pazarlardır. Bu zaman aralığında sokaklar, ağaçlar, binalar ışıl ışıl süsleniyor, insanlar iş çıkışlarında atıştırma ve sohbet ortamlarında Noel pazarlarına akın ediyor.
Avrupa’nın en ünlü Noel Pazarı Chiristkindlemarkt Almanya Nürnberg’ de kuruluyor…Yine en renkli Noel pazarlarının kurulduğu şehirlerden biri de Köln’ dür.
Almanların ünlü noel pazarları ;
1. Frankfurt – Romerberg Ve Aziz. Pauls Kare Noel Pazarı
2. Monschau’nun Noel pazarı (Kuzey Ren Westfalya Eyaleti’nde bulunan Monschau’ya trenle veya otomobil kiralayarak ulaşabilirsiniz, Aachen’a 70-80 km uzaklıkta… küçük ve eski bir Alman kasabası Belçika sınırının yanı başında)
3. Rothenburg ob der Tauber Reiterlesmarkt (Rothenburg o.d.T. Almanya’nın Bavyera eyaletindeki Frankonya Bölgesi’nde yer alıyor.ismini 12. yy’ da Tauber Nehri’nin yukarısına savunma amaçlı olarak inşa edilen kırmızı kaleden, yani Rote Burg’dan alıyor. Rothenburg ob der Tauber de “Tauber Nehri’nin Yukarısındaki Kırmızı Kale” demek oluyor).
4. Münih – Marienplatz Noel Pazarı
5. Nürnberg Christkindlesmarkt
6. Dresden – Striezelmarkt
7. Stuttgart – Esslingen Christmas Market
Münih Noel Pazarları :
*** Münih Noel Pazarları haritası & Ulaşım (genel)
⋆ 1. Englischer Garten – Weihnachtsmarkt am Chinesischer Turm
Adres : Englischer Garten 3, 80538 München, ulaşım : U3 ve U6 metro hatlarına binip “Giselarstrasse” durağında indikten sonra yürüyerek veya otobüsle ulaşabilirsiniz.
⋆ 2. Münih Christkindlmarkt – Marienplatz
Münih’teki en büyük, en kalabalık ve en turistik Noel pazarı burası. Pazar Münih’in turistik bölgesi olan Marienplatz’da 20.000 metrekarelik alana kuruluyor. Meydanın tam ortasında “Neus Rathaus” yani Yeni Belediye Binası önünde kocaman ışıl ışıl bir Noel ağacı bulunuyor.
Marienplatz’ ta şehrin sembolü de sayılan Gotik mimarisiyle “Frauenkirche” yani Meryem Ana Kilisesi’ni mutlaka görmenizi tavsiye edilir. Giriş ücretsizdir. Yüksekliği 100 metreye varan kulelerinden Münich’in Gotik mimarisine sahip şehir manzarasını da izlemeniz de mümkün. Meydanın tam ortasında Mariensaule (Bakire Meryem Sütunu) ve Neues Rathaus (Yeni Belediye Sarayı) bulunmakta. Sarayın tepesindeki Glockenspiel isimli saat, her gün 11.00’da gösteri yapıyor. Yeni Belediye Sarayı’nın hemen yanındaki bina ise Altes Rathaus (=Eski Belediye Binası) ; II. Dünya Savaşı sırasında bombalanan bina, yeniden yapılmış ve günümüzde Münih Oyuncak Müzesi olarak kullanılmakta. Noel’ de buralar daha da cıvıl cıvıl..
⋆ 3. Wittelsbacherplatz’taki Orta Çağ Noel Pazarı
Burası Münih için Orta çağ konseptinde, Odeonsplatz’ da kurulan renkli ve diğerlerinden daha farklı bir Noel pazarı. . U6 veya U3 hatlarını kullanıp, Odeonsplatz durağında inerek bu pazara ulaşmak mümkün. Adres; Wittelsbacherplatz 80333 München
⋆ 4. Sendlinger Tor Noel Pazarı
Münih’ in 3 şehir kapısından birisi olan Sendlinger Tor’daki Noel market de tarihi şehir kapısı girişinden ötürü başka bir ambiyansta. Marienplatz’daki yoğun kalabalığından kaçıp sakin bir Noel marketinde olmak isterseniz. Adres; Sendlinger-Tor-Platz 1 – 80336 München.Ulaşım : U6, U3 ve U2 metro hatlarıyla Sendlinger Tor’a ulaşabilirsiniz.
⋆ 5. Residenz
Bavyera krallarının yıllarca yaşadığı bu sarayın bahçesinde kendine has, nispeten küçük ama tarihi atmosferiyle bir başka Noel pazarı kuruluyor. Wittelsbacherplatz’daki Noel marketi ziyaret ettikten sonra buraya da yürüyerek kolayca ulaşabilir.
⋆ 6. Schwanbinger Noel Pazarı
Burası Münih’ in kuzey kesiminde ve diğer Christmas marketlere göre daha lokal ve sakin bir yer. Adres : Schwabinger Weihnachtsmarkt e., V.Daglfinger Straße 95 – 81929 Münih
⋆ 7. Pink Xmas ; Sendlinger tor’un hemen güney sınırında.. Eşcinsellerin ağırlıkla katıldığı noel pazar alanı?
⋆ 8. Noel pazarlarının kurulduğu bir diğer nokta Viktualienmarkt. Aslında burası 12 ay kurulu olan sabit bir pazar, fakat Aralık ayında Noel’e özgü kulübeler de kurulmakta. İçerisinde İskandinav tarzı balık ekmek satan restoran, kasap – şarküteri, çiçekçi ve yılbaşı için özel kurulan yılbaşı ağaçları için süsler, sıcak şarap ve bira satan kulübeler de bulunmakta.
Pazar’ların olmaz ise olmaz yemek ve atıştırmalıkları ;
Bratwurst :domuz etinden yapılan sosis
Rindswurst : sığır etinden yapılan sosis
Currywurst : körili bir sosla servis edilen domuz etinden yapılma sosis
Lebkuchen : zencefil, badem, tarçın ve çeşitli baharatlar barındıran bir tür yumuşak kek-kurabiye
Gebrannte Mandeln : şekerle kavrulmuş badem
Stollen : içinde kuru meyve parçacıkları bulunan, üzeri pudra şekerli, mayalı bir ekmek-kek türü
Bretzel : geleneksel Alman simidi
Glühwein / vin chaud / mulled wine / gløgg : baharatlı sıcak şarap. Alırken bardak/kupa için bir depozito ödüyorsunuz. Eğer bunu hatıra olarak saklamak isterseniz geri vermeyebilirsiniz.
Kartoffelpuffer : patatesten yapılan bir çeşit pancake
Maroni : kestane
Diğer Avrupa Noel pazar yemekleri ;
Langos : Macarların pişiye benzeyen kızarmış hamuru
Pain d’épices : zencefilli kek-kurabiyeler
Bredele : Alsace Bölgesi’ne özgü minik kurabiyeler
Manalas de Saint-Nicolas : minik adam şeklinde çörekler
Berawecka : çeşitli kuru meyvelerden yapılan bir ekmek
Sprengerle : geleneksel tahta oyma kalıplar kullanılarak şekil verilen anasonlu kurabiyeler
Kurtoskalacs / Trdelnik : baca şeklinde çörekler; Budapeşte’de genellikle içi boş servis edilirken Prag’da içini dondurma, krema, çikolata gibi şeylerle doldurup süslüyorlar